efektywnymarketing Podczas soboru nicejskiego w 325 roku ustalono, że będzie się ją obchodzić w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca. Ta skomplikowana zasada jest w istocie przełożeniem na solarny w swej naturze kalendarz juliański konkretnej daty 14 nisan z religijnego kalendarza hebrajskiego, który jest kalendarzem lunarno-solarnym. Tydzień ją poprzedzający nazywany jest Wielkim Tygodniem, w którym wspomina się najistotniejsze dla chrześcijan wydarzenia, a ostatnie dni – Wielki Czwartek, Piątek i Sobota, nazywane też Triduum Paschalnym (z łac. triduum – Trzy Dni) są istotą jest celebracja Męki, Śmierci i Zmartwychwstania Chrystusa. Niedziela poprzedzająca Wielkanoc to Niedziela Palmowa. Dawniej w tym dniu inscenizowano triumfalny wjazd Jezusa do Jerozolimy. Niedzielę Palmową kiedyś nazywano „kwietną” lub „wierzbną”. Palemki – rózgi wierzbowe, gałązki bukszpanu, malin, porzeczek – ozdabiano kwiatkami, mchem, ziołami, kolorowymi piórkami. Połknięcie jednej bazi z palmy miało przynieść zdrowie i bogactwo. Jednym słowem wszystkim co było na wyciągnięcie ręki przeciętnego człowieka. Po poświeceniu palmy uderzało się nią lekko domowników, by zapewnić im szczęście przez cały rok. Podczas „wierzbowania” wypowiadało się formułę:
„Wierzba bije, nie zabije, za tydzień Wielki Dzień”
Kolejnym obrzędem, który dziś jest już praktycznie zapomniany było topienie Judasza. W Wielką Środę dziewczęta i chłopcy konstruowali ze słomy i starych szmatek wielką kukłę. Następnie nosili ją po całej wsi. Mieszkańcy wioski okładali kukłę rózgami, a na zakończenie wrzucano Judasza do stawu lub pobliskiej rzeki. W niektórych regionach Polski kukła była palona na stosie lub wieszana.
Oprócz lanego poniedziałku praktycznie wszyscy wiedzą czym jest pisanka. Zwyczaj malowania jaj narodził się na terenach sumeryjskiej Mezopotamii. Znany był też w czasach cesarstwa rzymskiego. Na ziemiach polskich najstarsze pisanki, pochodzące z końca X wieku, odnaleziono podczas wykopalisk archeologicznych na opolskiej wyspie Ostrówek. Wzór rysowano na nich roztopionym woskiem, a następnie wkładano je do barwnika. Pisanki pojawiają się wśród świątecznych pokarmów i symbolizują rodzącą się do życia przyrodę. Jednocześnie dają nadzieję, jaką czerpią chrześcijanie z wiary w zmartwychwstanie Chrystusa i odpuszczenie grzechu pierworodnego.
Ciekawym obrzędem, który zachował się w szczątkowej formie do dziś, jest wielkie grzechotanie. Po mszy gdy milkną kościelne dzwony, rozlega się dźwięk kołatek. Młodzież biega po wsi z grzechotkami, hałasując i strasząc mieszkańców. Do dziś w niektórych rejonach Polski zachował się zwyczaj obdarowywania dzieci w Wielkim Tygodniu grzechotkami.
W Wielką Sobotę w Kościołach katolickich święcone są pokarmy. Obrzęd poświęcenia pokarmów rozpowszechnił się na dobre w VIII wieku zarówno w Kościele wschodnim, jak i w zachodnim. Zachowały się starożytne formy modlitwy za ofiarujących baranka paschalnego oraz specjalna forma błogosławienia go. Te modlitwy pochodzą ze starego rytuału greckiego i ormiańskiego. W Polsce zwyczaj błogosławienia pokarmów potwierdziły źródła z przełomu XIII i XIV wieku. Świadczą one o wpływach rzymsko-germańskich i czeskich. Najstarsza zachowana benedykcja pokarmów wielkanocnych pochodzi z 1300 roku i znajduje się w Mszale Gnieźnieńskim. Błogosławieństwo potraw w tradycyjnej formie przetrwało do dnia dzisiejszego w południowej Austrii, na terytorium Słowenii oraz południowych Niemczech.
Najbardziej znanym i lubianym, szczególnie przez dzieci, obrzędem jest lany poniedziałek, czyli śmigus-dyngus. Oblewać można było wszystkich i wszędzie. Zmoczone tego dnia panny miały większe szanse na zamążpójście. Od polewania wodą można było się wykupić pisanką, która dodatkowo była traktowana, jako symbol sympatii.
Niestety większość obrzędów zanikła zupełnie lub zatraciła swój pierwotny sens i funkcję. Całe szczęście, że chociaż malowanie jaj, święconka i lany poniedziałek są dość silnie zakorzenione w naszej tradycji i kulturze. Jeśli zapomnimy o tych zwyczajach w przyszłości będziemy mogli o tym jedynie poczytać.
