Jak tłumaczy sędzia Bogusław Zając, rzecznik Sądu Okręgowego w  Częstochowie, ławnik zasiadający w składzie orzekającym ma takie same prawa jak zawodowy sędzie. – Może zadawać pytania stronom, świadkom i biegłym, jedyna różnica jest taka,że ławnik nie może przewodniczyć rozprawie – mówi sędzia. Ławnik ma również takie samo jak zawodowy sędzia prawo głosu przy ustalaniu wyroku.
Liczba ławników do wybrania na czteroletnią kadencję wynosi: 40  do Sądu Okręgowego w Częstochowie, w tym 5 do Sądu Pracy oraz 60 do Sądu Rejonowego w Częstochowie, w tym 25  do Sądu Pracy.
– Ławnikiem może być osoba, która posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,jest nieskazitelnego charakteru, ukończyła 30 lat,a le nie przekroczyła lat 70,jest zatrudniona lub zamieszkuje w miejscu kandydowania, co najmniej od roku,  posiada minimum wykształcenie średnie i jest zdolna, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków ławnika – wylicza Tomasz Jamroziński z biura prasowego magistratu.
Ławnikami nie mogą być natomiast: osoby zatrudnione w sądach powszechnych i innych sądach oraz w prokuraturze. osoby wchodzące w skład organów, od których orzeczenia można żądać skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. funkcjonariusze policji oraz inne osoby zajmujące stanowiska związane ze ściganiem przestępstw i wykroczeń, adwokaci i aplikanci adwokaccy. radcy prawni i aplikanci radcowscy, duchowni, żołnierze w czynnej służbie wojskowej, funkcjonariusze Służby Więziennej, radni gminy, której rada dokonuje wyboru ławników. Nie można być ławnikiem jednocześnie w więcej niż jednym sądzie.
Kandydatów na ławników zgłaszać radom gmin może: co najmniej dwudziestu pięciu obywateli mających czynne prawo wyborcze, zamieszkujących stale na danym terenie; a także stowarzyszenia, organizacje związkowe i pracodawców oraz inne organizacje zarejestrowane na podstawie przepisów prawa, z wyłączeniem partii politycznych. Mogą tego dokonywać także prezesi sądów.
Zgłoszenia kandydatów na ławników dokonuje się na specjalnie przygotowanej karcie, do której dołączyć należy 3 aktualne fotografie, zgodne z wymaganiami stosowanymi przy wydawaniu dowodów osobistych (wymiary 35 x 45 mm, przedstawiające osobę bez nakrycia głowy i okularów z ciemnymi szkłami w taki sposób, aby ukazywały głowę w pozycji lewego półprofilu i z widocznym lewym uchem, z zachowaniem równomiernego oświetlenia twarzy); informację z Krajowego Rejestru Karnego (powinna być wystawiona z data nie wcześniejszą niż 6 miesięcy przed dniem zgłoszenia); oświadczenie, że przeciwko kandydatowi nie toczy się postępowanie karne;zaświadczenie lekarskie, stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania funkcji ławnika.
W przypadku zgłoszenia kandydata przez grupę obywateli – do karty dołącza się listę tych osób, zawierającą imię (imiona), nazwisko, numer ewidencyjny PESEL, miejsce stałego zamieszkania i własnoręczny podpis każdej z dwudziestu pięciu osób zgłaszających kandydata. Uprawnioną do składania wyjaśnień w sprawie zgłoszenia kandydata na ławnika przez obywateli jest pierwsza osoba wymieniona na liście. Kandydat na ławnika potwierdza wyrażenie zgody na kandydowanie własnoręcznym podpisem w odpowiedniej rubryce karty.
Niezbędne formularze są dostępne na stronie internetowej www.czestochowa.pl w zakładce „Wybory ławników”, oraz można je otrzymać w Urzędzie Miasta Częstochowy, pok. 110 (I piętro – Biuro Rady Miasta). Wnioski są przyjmowane do dnia 30 czerwca 2011 r. w Urzędzie Miasta Częstochowy, pok. 110 (I piętro – Biuro Rady Miasta).