efektywnymarketing – To wybitny artysta, który stworzył fundament pod teatr artystyczny w Częstochowie. Wtedy po raz pierwszy w Częstochowie zaczęto mówić nie tylko o różnych ekscesach czy wydarzeniach na Jasnej Górze, ale także o kulturze – mówi dr Zbyszek Jędrzejewski, znawca twórczości artysty i pomysłodawca tej inicjatywy. – Był nie tylko scenografem, reżyserem czy teoretykiem sztuki scenicznej, ale także pedagogiem i architektem. Wychował m.in. Barbarę Kraftówną.
Obchody rozpoczną się w niedzielę 7 października. W Muzeum Częstochowskim o godz. 17 otwarta zostanie wystawa „Piękno królowało…Iwo Gall, Artysta Teatru”. Godzinę później
w Teatrze Adama Mickiewicza rozpocznie się uroczystość nadania Sali Kameralnej Teatru Mickiewicza imienia Iwo Galla, połączona z odsłonięciem tablicy pamiątkowej. Na godz. 19 zaplanowano jubileuszową premierę spektaklu „Hemar w chmurach. Kabaret” w reżyserii Piotra Machalicy. Przedstawienie oparte jest na twórczości Mariana Hemara, wybitnego satyryka i poety.
W ramach obchodów 8 października od godz. 9 w Muzeum Częstochowskim odbywać się będzie konferencja naukowa „Iwo Gall – redutowiec, artysta teatru”, w której wezmą udział najwybitniejsi polscy teatrolodzy.
„Jesienią 2012 roku minie 80 lat od jednego z najważniejszych wydarzeń w historii kultury artystycznej naszego miasta. W październiku 1932 roku dyrekcję częstochowskiego teatru objął Iwo Gall, twórca zaliczany do grona najwybitniejszych artystów sceny polskiej I połowy XX wieku, i kierował nim do końca lipca 1935 roku. Placówka miała swoją siedzibę w sali kameralnej dzisiejszego Teatru im. Adama Mickiewicza, oddanej do użytku na początku roku 1930 (budowa sali dużej została ukończona dopiero w roku 1938). Dziś o zasługach Iwo Galla dla kultury narodowej, a w szczególności dla Częstochowy, pamiętają tylko nieliczni. Aby je przypomnieć i uczynić trwałą wartością miejscowej tradycji artystycznej, w Zakładzie Kulturoznawstwa Instytutu Filologii Polskiej Akademii im. Jana Długosza powstał projekt nadania imienia Iwo Galla sali kameralnej Teatru im. A. Mickiewicza. Uroczystości planuje się na październik 2012 roku, w 80-lecie objęcia przez Iwo Galla tutejszej sceny.
Projekt ów zgłosił publicznie po raz pierwszy w roku 2004 dr Zbyszek Jędrzejewski, badacz tradycji teatralnych Częstochowy, podczas konferencji naukowej poświęconej dwudziestoleciu naszego Instytutu. Następnie upowszechnił go w publikacji poświęconej działalności Iwo Galla w Częstochowie, wydanej w Pracach Naukowych AJD w roku 2006. Od tego czasu idea zdołała wzbudzić żywe zainteresowanie i aprobatę studentów polonistyki, pracowników naukowych Instytutu, miejscowego środowiska teatralnego, dziennikarzy…
Z entuzjazmem odniosła się do niej uczennica Iwo Galla, Barbara Krafftówna, w specjalnej dedykacji wygłoszonej do częstochowskiej publiczności, po przedstawieniu w Teatrze im. A. Mickiewicza jesienią 2009 roku.
Iwo Gall (1890-1959) urodził się i wzrastał, podobnie jak Leon Schiller i Juliusz Osterwa, jego przyszli mistrzowie i artystyczni współtowarzysze, w Krakowie, w atmosferze młodopolskiej bohemy i w kulcie Stanisława Wyspiańskiego. Już jako uzdolniony malarsko uczeń gimnazjum współpracował z Zielonym Balonikiem, a Krakowską Akademię Sztuk Pięknych ukończył z wieloma nagrodami. Jako twórca teatralny zadebiutował w Wiedniu, podczas pierwszej wojny światowej, budując scenografię do przedstawienia Hamleta w inscenizacji Tadeusza Rittnera.
Jednak uformowała go jako dojrzałego artystę „Reduta” Juliusza Osterwy, która w tradycji polskiego teatru pozostała symbolem bezgranicznego oddania sprawie narodowej, społecznej i artystycznej. Działając w „Reducie” w latach 1923-31 Gall stał się jednym z najwybitniejszych i najwierniejszych współpracowników Osterwy, a także najwszechstronniejszym artystą teatru swojej doby. Tam potwierdził swoje mistrzostwo w dziedzinie plastyki teatralnej, podjął studia nad architekturą teatrów i przebudowywał sceny. Tam również ujawnił kwalifikacje inscenizatorskie i reżyserskie, jako samodzielny autor bądź współtwórca kilku najwybitniejszych przedstawień „Reduty”, z legendarnym, plenerowym widowiskiem Księcia Niezłomnego Calderona – Słowackiego, które inscenizował wespół z Osterwą. Na co dzień służył Zespołowi „Reduty” jako nauczyciel i wychowawca młodzieży aktorskiej, a także jako kierownik objazdów teatralnych po najodleglejszych i najbardziej zaniedbanych kulturowo zakątkach II Rzeczypospolitej. Pod wpływem „Reduty” powstała jego pierwsza praca teoretyczno-programowa Budowniczy tła scenicznego (drugą rozprawę, pt. Scena białej ściany napisał po II wojnie światowej).
Z Częstochowy został wezwany do Warszawy, w celu zorganizowania teatru dla najuboższej, robotniczej publiczności stolicy. Po wypełnieniu tej misji objął na dwa sezony teatr kaliski. Z Warszawy i Kalisza słał pisma do ówczesnych władz Częstochowy, zgłaszając gotowość powrotu do naszego miasta. Niestety, spotykał się bezsensowną odmową. Okupację, a później powstanie, przeżył w Warszawie, gdzie prowadził konspiracyjne studio aktorskie.
Jego najwybitniejszym osiągnięciem powojennym było zbudowanie od podstaw życia teatralnego na zrujnowanym doszczętnie Wybrzeżu Gdańskim. Tam kontynuował działalność studyjną, tam też powstały jego najwybitniejsze, ostatnie przedstawienia. Zmarł nieoczekiwanie w Krakowie, w wyniku powikłań powypadkowych.
Częstochowie poświęcił Gall wszystko, co miał najlepszego. Dwukrotnie remontował salę kameralną, przez co obiekt ten, choć maleńki, był uznawany za jeden z najpiękniejszych w II Rzeczypospolitej. Zespół Galla był też bezsprzecznie najlepszym teatrem artystycznym tego okresu, działającym poza Warszawą, Wilnem, Krakowem i Lwowem. Dyrektor przywiązywał wielką wagę do jakości repertuaru, chociaż w tej dziedzinie nie raz zmuszony był iść na kompromisy z gustami widowni. Na częstochowskiej scenie pojawiło się wówczas aż sześć prapremier sztuk polskich, a także trzy, odegrane z pietyzmem, misteria teatralne, którymi Gall nawiązywał do najwspanialszych tradycji teatralnych Częstochowy, to jest do Historyi o Chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim jasnogórskiego paulina Mikołaja z Wilkowiecka.
Wszystkie jego przedstawienia zachwycały nadzwyczajnym, niewidzianym dotąd w naszym mieście, kształtem artystycznym. Za inscenizację Sędziów teatr uzyskał prestiżowe wyróżnienie w ogólnopolskim konkursie na najlepsze przedstawienie dramatu Stanisława Wyspiańskiego, jedynym „festiwalu” teatralnym w dwudziestoleciu, bardzo wysoko ocenił częstochowski dorobek Galla historyczny Zjazd ZASP-u w r. 1936, pisała o nim życzliwie prasa krajowa, a na jej łamach m.in. Karol Irzykowski i Leon Schiller. Dyrekcja Iwo Galla stała się bez wątpienia pierwszą w historii nowoczesnej Częstochowy (tj. od początku XIX w.), manifestacją twórczej obecności miasta w życiu artystycznym kraju.
Miała też charakterystyczne dla tego artysty – redutowca znamię społeczne. Gall sięgał skwapliwie po teksty biorące w obronę najsłabszych i odtrąconych, angażował się w akcje charytatywne, organizował tanie przedstawienia dla uboższej publiczności, rozwijał artystyczną działalność edukacyjną wśród dzieci i młodzieży… We wszystkich przedsięwzięciach dzielnie towarzyszyła mu jego małżonka, wybitna aktorka – Halina Gallowa.
Ówczesne środowiska opiniotwórcze Częstochowy odnosiły się nader przychylnie, a niekiedy wręcz entuzjastycznie do działalności dyrektora swojego teatru. Iwo Gall stał się w tych latach czołową, obdarzoną najwyższym autorytetem artystycznym i moralnym postacią miejscowego świata kultury, który, zapewne i pod osobistym wpływem tego artysty, zaczął się właśnie budzić do życia. Z przekonaniem porównywano postać i działalność Iwo Galla w dziedzinie kultury artystycznej do roli, jaką w sferze nauki i oświaty spełniał tu niewiele lat wcześniej dr Władysław Biegański.
Po drugiej wojnie światowej postać artysty, mimo tak wielu zasług dla kultury narodowej, a w szczególności dla samej Częstochowy, była niesprawiedliwie usuwana w niepamięć.” *
* na podstawie opr. dr. Zbyszka Jędrzejewskiego
