efektywnymarketing Niemal 1800 poszkodowanych, w tym 106 ofiar śmiertelnych – takie są dane dotyczące ofiar czadu w jednym tylko sezonie grzewczym, od listopada ubiegłego do marca bieżącego roku. Skala problemu jest więc znaczna. Liczba zatruć tlenkiem węgla zajmuje w statystykach trzecie miejsce po zatruciach lekami i alkoholem. Często zasadniczą przyczyną, która uniemożliwia zapobieżenie tragediom, jest niewiedza – a tymczasem, jak informuje straż pożarna, sposoby uniknięcia zatruć czadem są proste i wymagają przestrzegania podstawowych zasad bezpieczeństwa.
Jak uchronić się przed zatruciem czadem?
Trzeba przede wszystkim zapewnić dopływ świeżego powietrza do paleniska (pieca gazowego, kuchenki gazowej, kuchni węglowej lub pieca) oraz swobodny odpływ spalin – czad powstaje podczas niepełnego spalania, przy braku właściwej wentylacji.
Aby zapewnić sobie bezpieczeństwo, należy zwłaszcza:
• dokonywać okresowych przeglądów instalacji wentylacyjnej i przewodów kominowych oraz ich czyszczenia (raz na kwartał przy opalaniu węglem i drewnem, raz na pół roku przy opalaniu gazem lub olejem),
• nie zasłaniać kratek wentylacyjnych i otworów nawiewowych,
• uchylać okno w mieszkaniu podczas korzystania z jakiegokolwiek źródła ognia,
• użytkować urządzenia grzewcze sprawne technicznie i posiadające odpowiednie certyfikaty,
• urządzenia te instalować, korzystając z pomocy osób wykwalifikowanych,
• przy wymianie okien na nowe – sprawdzić poprawność działania wentylacji,
• systematycznie sprawdzać ciąg powietrza (np. poprzez przykładanie kartki papieru do otworu bądź kratki wentylacyjnej – kartka powinna sama przywrzeć do otworu),
• często wietrzyć pomieszczenie, w którym odbywa się proces spalania,
• nie spalać węgla drzewnego w pomieszczeniach nie mających odpowiedniej wentylacji,
• nie zostawiać w garażu samochodu z włączonym silnikiem, nawet przy otwartych drzwiach,
• nie bagatelizować objawów takich jak np. duszność, bóle i zawroty głowy, nudności – mogą być one sygnałami ulegania zatruciu czadem.
Dobrym i zalecanym rozwiązaniem jest instalacja w domu lub mieszkaniu czujek dymu i tlenku węgla, które zaalarmują po wykryciu ich nadmiernego stężenia w powietrzu. Montaż takich urządzeń warto rozważyć zwłaszcza w pokojach z kominkami lub piecami kaflowymi, w kotłowniach, ale także w pomieszczeniach z kuchenkami czy podgrzewaczami gazowymi. Dobrze też, by były tam, gdzie śpimy.
Dlaczego czad jest szczególnie niebezpieczny?
Czad, czyli tlenek węgla, jest silnie trującym, bezbarwnym i bezwonnym gazem, łatwo mieszającym się z powietrzem. Jego właściwości sprawiają, że brak jest sygnałów, które alarmowałyby ludzi o tym, że jest obecny w powietrzu. Właśnie niewyczuwalność czadu przez człowieka jest główną przyczyną niebezpieczeństwa, które ten trujący gaz sprawia. Tlenek węgla dostaje się do organizmu przez układ oddechowy i jest wchłaniany do krwioobiegu. Wiąże się z hemoglobiną 210 razy szybciej niż tlen, tym samym blokuje dopływ tlenu do organizmu. Brak rozprowadzania tlenu we krwi powoduje uszkodzenia mózgu oraz innych narządów wewnętrznych. Następstwem ostrego zatrucia czadem może być nieodwracalne uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, niewydolność wieńcowa i zawał albo nawet śmierć.
Co może być źródłem czadu?
Jego potencjalnymi źródłami w domach i mieszkaniach są kominki, gazowe podgrzewacze wody, piece węglowe, gazowe lub olejowe oraz kuchnie gazowe. Czad powstaje w wyniku niepełnego spalania wielu paliw, w tym m.in. drewna, oleju, gazu, węgla. Dochodzi do niego przy braku odpowiedniej ilości tlenu – co ma miejsce przy braku dopływu świeżego powietrza. W warunkach domowych przyczynami niepełnego spalania i powstawania czadu bywają np.: zła regulacja palnika gazowego, przedwczesne zamknięcie paleniska pieca lub zapchany czy nieszczelny przewód kominowy, a także szczelnie pozamykane okna i pozaklejane kratki wentylacyjne itd. Do zatruć często dochodzi w wyremontowanych mieszkaniach z nowymi piecami, gdzie np. zlikwidowano przewody wentylacyjne, a okna i drzwi są zbyt szczelne – mieszkanie „nie oddycha”, brak w nim tlenu potrzebnego w procesie spalania. Czad powstaje też w wyniku pożaru.
Jakie są objawy zatrucia tlenkiem węgla?
Ponieważ obecności czadu w powietrzu nie wyczujemy, powinniśmy być wyczuleni na objawy mogące wskazywać na zatrucia tym gazem. Lekkie zatrucia mogą objawiać się lekkim bólem głowy, mdłościami, wymiotami, ogólnym zmęczeniem i osłabieniem. Gdy zatrucie osiąga wyższy stopień, nasila się ból głowy, pojawia się senność, zaburzenia świadomości i równowagi, trudności z oddychaniem, przyśpieszony oddech i zaburzenia rytmu serca. Przy zatruciu ciężkim występują drgawki i utrata przytomności. Osłabienie i znużenie, które czuje zaczadzony oraz zaburzenia orientacji i zdolności oceny zagrożenia, powodują, że jest on całkowicie bierny (nie ucieka z miejsca nagromadzenia trucizny), traci przytomność i, pozostawiony bez pomocy, umiera.
Jak pomóc ofiarom zatrucia czadem?
Po pierwsze należy natychmiast zapewnić dopływ świeżego, czystego powietrza. Osobę poszkodowaną trzeba wynieść w bezpieczne miejsce, na świeże powietrze. Ofierze zatrucia należy dla ułatwienia oddychania rozluźnić ubranie (ale nie rozbierać, bo przemarznie na świeżym powietrzu). Następnie trzeba wezwać służby ratownicze, a jeśli po wyniesieniu na świeże powietrze zaczadzony nie oddycha – należy niezwłocznie przystąpić do sztucznego oddychania i masażu serca.
