Strona główna Miasto Częstochowa żegna Samuela Willenberga

W wieku 93 lat zmarł w Izraelu Samuel Willenberg, artysta - rzeźbiarz, projektant Pomnika Deportacji Żydów, działacz  Światowego Związku Żydów Częstochowian i Ich Potomków, więzień Treblinki, żołnierz „Września” i  powstania warszawskiego. Zmarł w wieku 93 lat w Izraelu. Był nie tylko człowiekiem o  niezwykłej biografii, ale postacią bardzo zasłużoną dla polsko-żydowskiego dialogu oraz utrwalania pamięci o żydowskiej społeczności naszego miasta. 

Samuel Willenberg urodził się 16 lutego 1923 roku w Częstochowie. Do 1939 roku mieszkał przy ulicy Fabrycznej (obecnie Mielczarskiego). Jego ojciec, znany w mieście artysta – plastyk, pracował również jako nauczyciel w żydowskim gimnazjum.

Po wybuchu wojny niespełna 16,5-letni Samuel brał udział we wrześniu 1939 r. jako ochotnik w wojnie obronnej i został ranny w czasie potyczki z wojskami radzieckimi. W czasie wojny przebywał w Częstochowie i Opatowie, skąd w październiku 1942 roku trafił do obozu koncentracyjnego w Treblince.

Po dotarciu do obozu, dzięki podaniu się za murarza, jako jedyny z transportu uniknął śmierci w komorze gazowej. Został przydzielony do specjalnego komanda, w którym pracował przy sortowaniu rzeczy zamordowanych więźniów. Pewnego dnia, wśród stosu odzieży, rozpoznał ubrania swoich sióstr.

W 1943 roku wziął udział w buncie więźniów. Po niezwykle krwawej walce, w której zginęło blisko 800 Żydów, wraz z około 200 innymi osadzonymi zdołał uciec z Treblinki (wojnę przeżyło 68 z nich, Samuel Willenberg był ostatnim żyjącym uczestnikiem powstania w Treblince). Dotarł do Warszawy, gdzie odnalazł swojego ojca. W stolicy przeszedł do podziemia i zaangażował się w działania konspiracyjne w strukturach Polskiej Armii Ludowej. Po wybuchu Powstania Warszawskiego walczył w Śródmieściu u boku żołnierzy Armii Krajowej. Kiedy powstanie upadło opuścił miasto wraz ludnością cywilną, uciekł z transportu i ukrywał się do końca wojny.

Po wojnie służył przez pewien czas w wojsku (uzyskał stopień porucznika), następnie zaangażował się w poszukiwania i pomoc ocalałym Żydom. W 1950 roku, wraz z matką i żoną wyjechał do Izraela, gdzie ukończył studia inżynierskie i pracował jako geodeta. Po przejściu na emeryturę poświęcił się rzeźbiarstwu. Szybko zasłynął, jako autor licznych prac związanych z Holokaustem. Jednym z jego dzieł jest projekt pomnika 40 tys. ofiar częstochowskiego getta, który został odsłonięty w 2009 roku przy ulicy Strażackiej.

W 1994 roku ponownie przyjął polskie obywatelstwo. Na stałe mieszkał wprawdzie w Izraelu, ale bywał często w Polsce angażując się w wiele polsko-żydowskich inicjatyw historycznych, społecznych i kulturalnych.

Działał m.in. w Światowym Związku Żydów Częstochowian i Ich Potomków, był uczestnikiem zjazdów Żydów Częstochowian organizowanych w naszym mieście, a także gościem Światowego Kongresu Częstochowian.

Został odznaczony m.in. Krzyżem Srebrnym Virtuti Militari, dwukrotnie Krzyżem Walecznych i Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

Źródło: UM Częstochowa

Aktualności z Częstochowy i regionu.
Sport, wydarzenia, kultura i rozrywka, komunikacja, kościół, zdrowie, konkursy.

Patronaty

© 2025 Copyright wczestochowie.pl